कला आणि जाणिवा

मी

‘क

सुती’ हा आहे कानडी शब्द, कई (हात) व सूत (धागा) या दोन शब्दांपासून बनलेला. याचेच अजून एक नाव म्हणजे - कर्नाटकी कशिदा. या शब्दाशी आपल्यापैकी अनेकांची ओळख

या कादंबरीत आपले आयुष्य गमवावे लागलेला टॉम रॉबिन्सन, विक्षिप्त आणि हट्टी वडिलांमुळे घराबाहेरच्या आयुष्याला पारखा झालेला आर्थर रॅडली आणि बालपणातली निरागसता, भाबडा विश्वास संपलेली स्काऊट असे किमान तीन तरी मॉकिंगबर्डस् आहेत. पहिला सामाजिक पातळीवर; तर बाकी दोघे वैयक्तिक, खाजगी पातळीवर. पण एकाच पुस्तकात कुठेही मुद्दामहून रचल्याचा संशयही न येता या तीन अपरिहार्य कहाण्या एकाच कथानकात फार सुरेखपणे गुंफल्या गेल्या आहेत.

'टू

चि

त्रकला ही माझी आवड. त्यातही व्यक्तिचित्रं जास्त लाडकी.

गेल्या काही वर्षांत काढलेली ही चित्रं तुमच्यासमोर मांडतो आहे. ह्या चित्रांचे वैशिष्ट्य म्हणजे ह्या सगळ्या व्यक्ती त्यांच्या कर्तृत्त्वामुळे जगप्रसिद्ध झालेल्या आहेत.

चित्रमालिका पाहण्यासाठी खालीलपैकी कुठल्याही प्रकाशचित्रावर टिचकी मारा.

रां

गोळी - चित्रकलेसाठी वापरले जाणारे एक सहजसोपे माध्यम. कित्येक घरांत रोज पूजा करताना देवासमोर रांगोळी काढण्याची पद्धत आहे. तसेच औक्षण करताना आसनाखाली शुभचिन्ह काढायलासुद्धा रांगोळीच वापरतात. दिवाळी म्हटली की, सडे-रांगोळ्या सगळीकडेच दिसू लागतात. शहरी विभागात घराच्या मुख्य दरवाज्यासमोर गेरूचा एक चौकोन काढून त्यात रोज वेगवेगळ्या प्रकारची रांगोळी बघायला मिळते.
ठिपक्यांची रांगोळी, संस्कारभारतीची रांगोळी, पाण्यावरची रांगोळी असे अनेक रांगोळीचे प्रकार नेहमीच आपण पाहतो.

जाणिवांचे हे असेच परिणाम व्हावेत हा अट्टाहास नाही. या उघड प्रवाहांच्या विपरीत, कलावंताशी अद्वैत सांगणारा तितकाच दमदार, जाणिवांचा अंतस्थ प्रवाहही असतोच. कलावंताच्या स्वांतसुखाय प्रकृतीला साजेसा हा प्रवाह जेव्हा सशक्त आणि अभिजात आविष्कार घडवतो तेव्हा कालातीत कलाकृती जन्माला येते.

उ

भीमरावांची आशयप्रधान गायकी गझलेतल्या आशयाला हृदयापर्यंत सहज पोचवते. आशयाला केंद्रस्थानी आणि संगीताला दुय्यम ठेवून गायकी साकार करायची, म्हणजे गायकीचा भार न होऊ देता शब्दांतील आशयाला स्वरांचं कोंदण देणारी खास अशी गायनशैली लागते, जी भीमरावांजवळ आहे अन् ते खरं अप्रूप आहे! या गायकीला रसिकांची भरभरुन दाद मिळाली आहे, रसिकाश्रय मिळालाय!!!

म

आणि खरंच, आठवतो तो दोन वर्षांपूर्वीच्या जानेवारीतला तो दिवस, ज्या दिवशी एका दु:खातून पोळून निघाल्यावर पुन्हा कॅमेरा हाती घेतला आणि त्यादिवशीचे ते अप्रतिम फोटो! कदाचित लोकांच्या वेदनेतून मीही सहप्रवासी होऊन प्रवास केल्यामुळे असेल, का कोण जाणे, पण खरोखर, त्या दिवशी जाणवलं की दुराव्याची ती सर्व शकलं भंगली आणि मी खरी आनंदवनवासी झाले. बाबा यालाच तर pain-friendship म्हणत नव्हते ना!

चांगदेव पाटलाचा उल्लेख आला की हमखास पांडुरंग सांगवीकरशी गल्लत होते. अनेकांना चांगदेव हा 'कोसला'तील पांडुरंगचाच पुढला प्रवास वाटतो. याचे प्रमुख कारण म्हणजे नेमाडे आणि 'कोसला' हे समीकरण अतिशय घट्टपणे डोक्यात बसलेले असणे आणि दुय्यम कारण म्हणजे पांडुरंग आणि चांगदेव ही खणखणीत मातीच्या रंगाची नावे असलेले नायक. पण या दोन व्यक्तिरेखा एकमेकांपासून सहस्र योजने दूर आहेत.