ललित

जाणिवांचे हे असेच परिणाम व्हावेत हा अट्टाहास नाही. या उघड प्रवाहांच्या विपरीत, कलावंताशी अद्वैत सांगणारा तितकाच दमदार, जाणिवांचा अंतस्थ प्रवाहही असतोच. कलावंताच्या स्वांतसुखाय प्रकृतीला साजेसा हा प्रवाह जेव्हा सशक्त आणि अभिजात आविष्कार घडवतो तेव्हा कालातीत कलाकृती जन्माला येते.

उ

पहाटे तीनच्या सुमाराला अचानक जाग आली. ब्राह्ममुहूर्त म्हणतात तो हाच का? बाहेर चांदणं निवांत पसरलं होतं. चांदण्याच्या एका पारदर्शी रंगात सगळ्या पानाफुलांचा 'अवघा एक रंग' झाला होता. सावल्याही चांदण्यात माखून गेल्या होत्या. बाहेर माडाच्या झावळ्यांतून चांदणं झिरपत होतं. खिडक्यांतून चांदण्याचे ओहोळ घरात आले होते. आम्ही नीरवतेला न जागवता, हलक्या पावलांनी बाहेर आलो. सुखद गारव्याची चाहूल आणि पायाखालची ओलसर चांदवळ! अवघा परिसर ब्रह्मरुप.

प्र

भीमरावांची आशयप्रधान गायकी गझलेतल्या आशयाला हृदयापर्यंत सहज पोचवते. आशयाला केंद्रस्थानी आणि संगीताला दुय्यम ठेवून गायकी साकार करायची, म्हणजे गायकीचा भार न होऊ देता शब्दांतील आशयाला स्वरांचं कोंदण देणारी खास अशी गायनशैली लागते, जी भीमरावांजवळ आहे अन् ते खरं अप्रूप आहे! या गायकीला रसिकांची भरभरुन दाद मिळाली आहे, रसिकाश्रय मिळालाय!!!

म

आणि खरंच, आठवतो तो दोन वर्षांपूर्वीच्या जानेवारीतला तो दिवस, ज्या दिवशी एका दु:खातून पोळून निघाल्यावर पुन्हा कॅमेरा हाती घेतला आणि त्यादिवशीचे ते अप्रतिम फोटो! कदाचित लोकांच्या वेदनेतून मीही सहप्रवासी होऊन प्रवास केल्यामुळे असेल, का कोण जाणे, पण खरोखर, त्या दिवशी जाणवलं की दुराव्याची ती सर्व शकलं भंगली आणि मी खरी आनंदवनवासी झाले. बाबा यालाच तर pain-friendship म्हणत नव्हते ना!

सचिन 'वन्डर किड' आहे आणि वन्डर 'किड'च राहणार. त्याच्याबरोबरच्या खेळाडूंच्या पिढ्या बदलल्या, तरी हा मात्र अजून तितकाच तरूण राहत, तेवढ्याच तडफेने खेळतो आहे. तुम्ही काही म्हणा हो, तेंडल्या, सच्या, सचिन भाई, पाजी की अन्य काही, सचिनचा खेळ बघत लहानाचे मोठे झालेल्या आम्हाला सचिन म्हणालं की काही गोष्टी समोर दिसायला लागतात. त्यातील पहिली म्हणजे त्याचे निरागस हसू अन दुसरे म्हणजे त्याचा स्ट्रेट ड्राईव्ह.

भा

तिचं खट्याळ हास्य वर्षांनुवर्षांच्या सीमा पार करून आजही मनावर गारूड करतं. तिचा अभिनय आजही जुन्या हिंदी चित्रपटांच्या चाहत्यांना मंत्रमुग्ध करतो. रस्त्याच्या कडेला हिंदी चित्रपटतार्‍यांची पोस्टर्स विकणार्‍याकडचं तिचं पोस्टर आजही हृदयाचा ठोका चुकवतं आणि तिची कहाणी आजही डोळ्यांत पाणी आणते. तिच्यासारखी तीच. कोण होती ती?

ऐ

चाँद, तू इस तरह इतराकर ना देख,
हमने भी कई चाँद देखें हैं|
तुम में तो दाग़ है,
हमने तो बेदाग़ देखें हैं|

मावळत्या सूर्याच्या साक्षीने, सहस्र ज्योतींच्या प्रकाशात गंगेचे स्तवन करणारे मंत्रघोष, दुमदुमणारा गंभीर घंटानाद, प्रवाहात फुलांनी सजवलेल्या द्रोणांतून सोडलेले असंख्य दिवे, वातावरणात भरून राहिलेला कापूर-चंदनाचा सुगंध.... पंचेंद्रिये तृप्त व्हायची. बसल्या जागी आपोआप डोळे मिटायचे. मन स्थिर व्हायचे. एक गहिरी शांती अंतर्यामी दाटून यायची.

ति

संगीत हे पिढ्यान् पिढ्या टिकून राहिलं आहे, अजरामर आहे, कारण ते कोणा एकाच्याच मालकीचं नाही, कोणाचंही दास नाही. संगीत अखंड आहे, स्वयंभू आहे, शाश्वत आहे. भौतिकतेच्या पलीकडे असं जे आहे, ते संगीत सर्व भेदांपासून मुक्त आहे. पण ते जपणारी, ते गाणारी, ते जाणणारी माणसं, त्यांचं काय? ते असं मानतात का? संगीताचा मुक्तात्मा ते जपतात का?

'क

कॅनव्हासवर सोडलेले जलरंग म्हणजे अवखळ मूलच. कॅनव्हासवर वाहणार्‍या अथवा सोडलेल्या जलरंगाला तुम्ही त्या-च्या-त्या वेळी नाही घडवले आणि एकदा का तो रंग कागदाने टिपला, पक्का झाला की मग पुनर्रचनेला वाव नाही. खूप खूप वेग आहे या माध्यमाला आणि म्हणूनच मिलिंद सरांच्या विचारवेगाला साजेसे असणारे हे माध्यम त्यांचे आवडते आहे.

स्व

एकट्याने भरार्‍या मारणे (आणि वेगळे/उंच उडणे) यात काहीच वावगे नाही. उंच/वरती हेच नेहमी योग्य असेल असे नाही, पण वेगळे असणे वाईट नाही. खरेतर प्रगतीचा तोच एक (खरा) मार्ग आहे. निसर्ग दिशाहीन असतो, पण आपले छोटे आयुष्य पाहता आपण आपले ध्येय ठरवायला हरकत नसावी.

All perfection comes from within, and the perfection that is imposed from without is as frivolous and stupid as the trimmings on gingercake. The free man may be bad, but only the free man can be good. And all the kingdom and the glory - call it of God, call it of Cosmos - must arise from the free will of man.